Τα αίτια δημιουργίας των ορθοδοντικών προβλημάτων είναι πολλά με σημαντικότερα τα κληρονομικά και τα τοπικά. Έτσι για παράδειγμα το παιδί μπορεί να κληρονομήσει μικρές γνάθους από τη μητέρα αλλά μεγάλα δόντια από τον πατέρα, με συνέπεια συνωστισμένα (στραβά) δόντια. Συνήθη τοπικά αίτια μπορεί να είναι η πρόωρη απώλεια των παιδικών δοντιών και η εκτεταμένη καταστροφή τους από τερηδόνα. Οι κακές συνήθειες, όπως για παράδειγμα η εκμύζηση του δακτύλου καθώς και η παρατεταμένη χρήση πιπίλας αποτελούν επίσης έναν σημαντικό παράγοντα δημιουργίας ορθοδοντικών προβλημάτων.Οι ανωμαλίες στις γνάθους και στα δόντια ανάλογα με τη βαρύτητά τους μπορεί να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα στις λειτουργίες του στοματογναθικού συστήματος (ομιλία, μάσηση, αναπνοή) και κατά συνέπεια στα δόντια και στους ιστούς που τα στηρίζουν. Επίσης, είναι ο κύριος λόγος αισθητικών προβλημάτων του στόματος αλλά και του προσώπου γενικότερα, και μπορεί να δημιουργήσουν ψυχολογικά προβλήματα λόγω της κακής αισθητικής.Τέλος, τα α στραβά δόντια δημιουργούν δυσκολίες στο καθημερινό βούρτσισμα, την ομιλία και τη μάσηση της τροφής.
Αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος είναι να επιτείνεται η δημιουργία τερηδόνας, ουλίτιδας και μακροπρόθεσμα η απώλεια των δοντιών. Αν η μάσηση της τροφής δε γίνεται σωστά λόγω κακής θέσης των δοντιών ή των γνάθων τότε επηρεάζεται δυσμενώς η ανάπτυξη του προσώπου και του σώματος του παιδιού. Δόντια που προεξέχουν πολύ προς τα εμπρός διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο κατάγματος ή ολοκληρωτικής απώλειας μετά από ατύχημα. Δόντια που δεν κλείνουν σωστά στις διάφορες κινήσεις της κάτω γνάθου μπορεί να προκαλέσουν δυσκολία στην ομιλία, δυσλειτουργία στην κροταφογναθική διάρθρωση και ψυχολογικές επιπτώσεις με αποτέλεσμα τη μείωση της αυτοεκτίμησης του ασθενούς.